Deprem ve sel gibi doğal afetlerin kademeli etkileri, bulaşıcı hastalık salgınlarını içerir. Bu nedenle bulaşıcı hastalık önleme ve kontrol önlemlerinin doğal afetlere hazırlık ve müdahale planlamasına dahil edilmesi, ölüm ve hastalığa neden olabilecek salgınların önlenmesine ve hafifletilmesine yardımcı olacaktır. Afetlerden sonra bulaşıcı hastalık riski, nüfusun boyutu ve özellikleri, özellikle güvenli su ve tuvaletlerin varlığı ve yakınlığı, beslenme, aşıyla önlenebilir hastalıklara karşı bağışıklık düzeyiyle ilişkilidir. Yetersiz beslenme, bulaşıcı hastalıklardan ölüm riskini artırır.
6 Şubat 2023 depremleri sonrası sahada neler bekliyoruz? Nasıl önlemler almalıyız? Düzen Sağlık Grubu olası hastalıkların tespiti ve takibi için ne öneriyor?
Bulaşıcı Hastalıklar İçin Risk Faktörleri
1) Etkilenen bölgede yaygın olan endemik ve salgın hastalıklar;
2) Yerleşim yerlerinin sayısı, büyüklüğü, konumu ve yoğunluğu dahil yaşam koşulları;
3) Güvenli su ve yeterli sanitasyon tesislerinin mevcudiyeti;
4) Popülasyonda altta yatan beslenme durumu ve bağışıklama kapsamı;
5) Sağlık hizmetlerine ve etkili vaka yönetimine erişim derecesi
Depremden etkilenen insanların çoğu, yetersiz havalandırma, güvenli olmayan içme suyu ve kötü kişisel hijyen ile aşırı kalabalık tahliye sığınaklarında yaşamak zorunda kalır ve bu da bulaşıcı hastalıklara yakalanmanın olası predispozan faktörleri arasındadır. En sık gözlenen enfeksiyonlar tabloda özetlenmiştir. Birinci basamak sağlık hizmetlerine erişim, çok çeşitli hastalıkların önlenmesi, erken teşhisi ve tedavisi için kritik öneme sahiptir. Özellikle 5 yaşından küçüklerde ishalli hastalıkların ve solunum yolu enfeksiyonlarının erken teşhisi ve tedavisi çok önemlidir.
Salgın nedeni olabilecek vakaların hızlı tespiti, hızlı kontrolün sağlanması için esastır. Salgınları tespit etmek için sürveyans/erken uyarı sistemi hızla kurulmalıdır. İnceleme için numune alma ve nakliye malzemeleri (ve uygun stoklar) hazır bulundurulmalıdır. Vektör sürveyansı yapılması, kirlenme riski olan yerlerde su örneklerinin test edilmesi gerekir.
Kitlesel kızamık aşısı ve A vitamini takviyesi, kızamık olan bölgelerde acil sağlık öncelikleridir. 15 yaşından küçüklerde aşılama oranları <%90 olduğunda, kitlesel kızamık bağışıklama mümkün olan en kısa sürede uygulanmalıdır. Öncelikli yaş grupları 6 ay ila 5 yaş ve üzeridir ama kaynaklar izin veriyorsa 15 yıla kadar aşılama yapılmalıdır.
|
|
Mikroorganizma
|
Özellik
|
Korunma
|
|
Yara enfeksiyonları
|
Tetanoz
|
Tetanoz, tetanoz basilinin neden olduğu bir hastalıktır ve kontamine yaralar, özellikle tetanoz aşılama kapsamının düşük olduğu popülasyonlarda hastalık ve ölümle ilişkilidir.
|
Kalın eldivenler ve ayakkabılar giyin.
Cildi kapatan, örneğin uzun kollu giysiler giyin.
Yaralıysanız;
Yarayı akan su ile yıkayın ve dezenfekte edin.
Tetanoza neden olabileceğinden derin veya kirli yara konusunda bir doktora danışın.
Uygun yara temizliği ve bakımı. Tetanoz immünoglobülinli veya tetanoz toksoidi afet sonrası yara tedavisine eşlik etmelidir.
|
|
Enkaz tozlarının solunması veya temasına bağlı enfeksiyonları
|
Mucormukoz
|
Özellikle 65 yaş üstü, immune sistemi zayıf veya diyabet hastalarında enfeksiyon yapma riski artar
Toz gözlere kaçarsa konjunktivite veya ağızdan solunduğunda boğazda veya akciğerlerde iltihaplanmaya neden olabilir, bu nedenle gözleri ve ağzı korumak önemlidir.
|
Mutlaka gözlük ve toz solumamak için maske takın!
Yaralanmayı önlemek için eldiven giyin!
Gözünüze yabancı bir cisim kaçarsa; gözleri yıkayın ve doktora başvurun.
|
|
Solunum yolu ile bulaşan enfeksiyonlar (Bakteri)
|
Neisseria meningitidis Tuberküloz
Mucormukoz
|
Balgam, nazofarengeal sürüntü kültür
Balgam, nazofarengeal sürüntü PCR
|
Havalandırma için kapı ve pencereleri açın!
Hasta olanların gruptan izole edilmesini ve maske takmasını sağlayın
Korunmak için maske takın!
|
|
Solunum yolu ile bulaşan enfeksiyonlar (Virüs)
|
İnfluenza
COVID
Kızamık
|
|
|
Suyla bulaşan enfeksiyonlar
(Bakteri)
|
Shigella
Vibrio cholerae
Escherichia coli
Salmonella enterica Cryptosporidium parvum
|
Gaita kültürü
Su analizi
|
Güvenli içme suyunun sağlanması alınması gereken en önemli tedbirdir.
Klor dezenfeksiyonda kullanılabilir, tüm su kaynaklı patojenlere karşı etkilidir.
Yerleşim planlaması, su ve sanitasyon ihtiyaçları için yeterli erişimi sağlamalı ve uluslararası yönergelere uygun olmalıdır.
Temiz tuvalet/lavabo temini sağlayın
El yıkamaya özen gösterin
Yiyecek hazırlığı sırasında iyi hijyen uygulamalarını uygulayın
Yiyeceklerin iyi pişirildiğinden emin olun
Yemek kaplarını veya içecek kaplarını paylaşmayın
|
|
Suyla bulaşan enfeksiyonlar
(Virüs)
|
Norovirüs
Rotavirüs
Hepatit A ve E
|
Gaita PCR
Gaitada virus antijenleri
|
|
Vektör ile ilişkili hastalşıklar
|
Leptospirosis
|
Kemirgenler idrarlarında büyük miktarlarda leptospir atarlar ve bulaşma cilt ve mukoza zarlarının su, nemli toprak veya bitki örtüsü (şeker kamışı gibi) veya kemirgen idrarıyla kirlenmiş çamurla teması yoluyla gerçekleşir.
|
Suyun kaynatılması veya klorlanması
Kemirgen/vektör kontrol müdahaleleri yapılmalı
|
|
Malaria(Sıtma)
|
|
Sıtmanın endemik olduğu bölgelerde sıtma için erken teşhis ve tedavi
Sıtmanın endemik olduğu bölgelerde kişisel koruma önlemi olarak sinek ilacı ve cibinliklerin kullanılması
|
|
Kuduz
|
|
|
Genel Enfeksiyon Önleme
Aşağıdaki önlemlerin tüm personel ve depremzedeler tarafından uygulanması enfeksiyonların ve bulaşıcı hastalıkların yayılmasını azaltabilir.
- Ellerinizi ve çocukların ellerini düzenli olarak yıkayın. Sabun ve temiz su kolayca bulunamadığı zaman alkol jelleri kullanılabilir.
- Temiz bir yaşam ortamı sağlayın.
- Öksürüğünüzü mendille kapatın , mendilleri çöpe atın ve ellerinizi yıkayın
- Yiyecek hazırlığı sırasında iyi hijyen uygulamalarını takip edin
- Yemek kaplarını veya içecek kaplarını paylaşmayın
- İlaçlar için kullanılan jiletleri ve iğneleri keskin cisimlerin atılması için tasarlanmış kaplara atın.
- Mikrop kaynağı olma olasılığı en yüksek olan yüzeyleri sık dezenfektanla dezenfekte edin veya 1 litre suya 1 çay kaşığı çamaşır suyu karıştırın
Acil bir durumdan sonra akan su bulmak zor olabilir. Ellerinizi sabun ve suyla yıkamak en iyisidir ancak su bulunmadığında el temizleme için üretilmiş alkol bazlı ürünleri kullanabilirsiniz.
Ellerinizi
- Yemek hazırlamadan veya yemeden önce,
- Pişmemiş gıdaları, özellikle çiğ et, kümes hayvanları veya balıkları elledikten sonra.
- Tuvaleti kullandıktan sonra
- Çocuğunuzun bezini değiştirdikten veya tuvalete giden bir çocuğu temizledikten sonra.
- Hasta biriyle ilgilenmeden önce ve sonra.
- Bir kesik veya yarayı tedavi etmeden önce ve sonra
- Burnunuzu temizledikten, öksürdükten veya hapşırdıktan sonra
- Bir hayvanı veya hayvan atıklarına dokunduktan sonra.
- Çöpe dokunduktan sonra.
|
Dezenfektan
|
Kullanımlar ve Talimatlar
|
|
Tabaklar, Lavabolar, Küvetler
|
Mobilyalar, Zemin
|
|
Sodyum hipoklorit
(veya ev kullanımı için klorlu ağartıcı )
|
%0,02'de seyreltin.
① Bulaşık deterjanı ve su ile yıkayınız.
② Seyreltilmiş dezenfektanda 5 dakika bekletin veya dezenfektana batırılmış bir bezle silin ve suyla yıkayın ve silin.
③ İyice kurulayın.
|
%0,1'de seyreltin.
① Çamuru ve kiri yıkayın veya silin ve iyice kurulayın.
② Seyreltilmiş dezenfektana batırılmış bir bezle dikkatlice silin.
③ Metal veya ahşap yüzeyde renk solmasını önlemek için suyla iki kez silin.
|
|
Alkol
|
Seyreltmeden kullanın.
① Deterjan ve su ile yıkayınız.
② Alkole batırılmış bir bezle silin.
※ %70 ve daha yüksek konsantrasyonda alkol kullanın
※ Ateşten uzak tutun.
|
Seyreltmeden kullanın.
① Çamuru ve kiri yıkayın veya silin ve iyice kurulayın.
② Alkolle ıslatılmış bezle silin.
※ %70 ve daha yüksek konsantrasyonda alkol kullanın
※ Ateşten uzak tutun.
|
|
%10 konsantrasyonlu benzalkonyum klorür
|
%0,1'de seyreltin.
① Çamuru ve kiri yıkayın veya silin ve iyice kurulayın.
② Seyreltilmiş dezenfektana batırılmış bir bezle dikkatlice silin.
|
%0,1'de seyreltin.
① Çamuru ve kiri yıkayın veya silin ve iyice kurulayın.
② Seyreltilmiş dezenfektana batırılmış bir bezle dikkatlice silin.
|