Halk arasında “beta” olarak bilinen A grubu beta hemolitik Streptokok (AGBHS) bakterileri sonbahar kış aylarında çoğunlukla üst solunum yolları enfeksiyonuna neden olmaktadır, mutat olarak hafif seyirli bir hastalıktır. Çok nadiren invaziv enfeksiyona bağlı çocuklarda ölümle sonuçlanan vakalara rastlanmaktadır. İngiltere’de Eylül ayından bu yana 10 yaşından küçük 6 çocuğun invaziv AGBHS enfeksiyonuna bağlı ölümü dikkatleri üzerine çekmiştir. Üst solunum yolu enfeksiyonlarının yaklaşık %10-15 inden sorumlu olan son dönemde hızla yayılan bu bakteri ile ilgili bilmemiz gerekenler özet bilgi olarak aşağıda derlenmiştir.

AGBHS’ ların (Beta) Belirlenmesinde

Laboratuvarın Rolü

Üst solunum yolu AGBHS’ larının belirlenmesinde örneklerin usulüne uygun alınması ve çalışılması doğru sonuç elde edilmesi yönünden çok önemlidir. Boğaz kültür sürüntülerinin usulüne uygun alınışında; dil baskısı kullanılması ucu pamuklu eküvyon çubuğunun özellikle posterior farenkse ve tonsillere sürülmesi, dil ve damağa sürülmesinden de kaçınılması özellikle önemlidir. Kültür besiyerlerinin hazırlanmasında kullanılan kan özellikle beta hemolizin belirlenmesinde kritik rol oynamaktadır.

Boğaz Sürüntülerinde Beta Hemolitik Streptokokların Belirlenmesine Yönelik Testler :

• Boğaz Kültürü: Koyun kanı ile hazırlanan özel besiyerinde beta hemolitik Streptokokların üretilmesidir. Çok az sayıda bile bakteri olsa belirlenebilir. Kültür bir gecelik enkübasyonu gerektirdiğinden, alındığının bir ertesi gün sonuçlanır.
• Streptokok Grup Ayrımı: Kültürde beta hemolitik Streptokok ürediğinde, A grubu olup olmadığının belirlenmesi klinik olarak çok önemlidir. Kültürde beta hemolitik streptokok üremesi ve A grubu ayırımı Düzen Laboratuvarlarında eş zamanlı MALDI-TOF TEKNOLOJİSİ KULLANILARAK otomatik olarak yapılır ve bir günde sonuçlanır.

Direkt Swab Test (Antijen Testi): Boğaz sürüntüsünden doğrudan A grubu Streptokok antijenlerinin immünolojik olarak tesbitidir. Bu bir kültür yöntemi değildir. Kültür sonuçları ile %60-90 uyum göstermektedir. Sonuç bir saat içinde alınır. Düzen Laboratuvarlarında her zaman direk swab test örneği beraberinde kültür örneği de alınmaktadır. Sonuç kültür ile doğrulanmaktadır.

Boğaz Ağrısı veya Akut Farenjit Nedir?

Boğazda ağrı yutak ve bademciklerde kızarıklık ve şişme, bazen ateş lenf bezlerinde şişme, öksürük ve nezle hali gibi genel belirtilerle ortaya çıkan üst solunum yolları hastalığıdır.

Boğaz Ağrısı veya Akut Farenjit Etkenleri Nelerdir?

Boğaz ağrılarının büyük çoğunluğu enfeksiyonlara bağlıdır. Yani çeşitli mikropların etkisiyle meydana gelir. Ancak mikroplara bağlı nedenler dışında alerjik (aşırı duyarlılık reaksiyonu), travmatik (zedelenmeye bağlı), neoplazmik (urlara bağlı) v.b. nedenlerle de meydana gelebilir.

Enfeksiyonlara Bağlı Boğaz Ağrılarında Hangi Mikroplar Rol Alır ?

Enfeksiyona bağlı boğaz ağrıları başlıca virus ve bakteri cinsi mikroplarla oluşur. Boğaz enfeksiyonlarının yaklaşık %80-85’ i virutik, %10-20’ si bakteriyeldir.

Bakteriyel Boğaz Enfeksiyonlarında Etken Bakteriler Nelerdir ?

Hemofilus influenza, Mikoplazma pnömoni, C. diptheria v.b. birçok bakteri boğaz enfeksiyonlarının nedeni olmakla birlikte, bunların içinde en yaygın olanı A GRUBU BETA HEMOLİTİK STREPTOKOK’ lardır (AGBHS ). Kısaca BETA.

AGBHS (Beta) Bakterileri Nasıl Bulaşır ?

AGBHS bakterileri başlıca hastanın öksürmesi ve hapşırması ile boğaz salgılarının küçük damlacıklar şeklinde havaya geçmesi ve bu damlacıkların solunum yoluyla diğer kişiler tarafından alınması şeklinde bulaşır.

AGBHS Bakterilerinin Boğazda Meydana Getirdiği Hastalık Belirtileri Nelerdir?

Genellikle boğazda ağrı (özellikle yutma sırasında) ateş, baş ağrısı, mide ağrısı, boyundaki lenf bezlerinde şişme, bademciklerde şişlik, kızarıklık ve üzerinde beyaz iltihap odakları şeklinde belirtiler görülebilir. Ancak bu belirtilerin hepsi bir arada bulunmayabileceği gibi, bu belirtilerin bulunması da mutlaka streptokoksik bir enfeksiyon anlamına gelmez. AGBHS ların bazı tipleri kızıl hastalığına neden olur.

A Grubu Beta Hemolitik Streptokok Niçin Önemlidir ?

AGBHS (A grubu Beta Hemolitik Streptokok) bakterileri, boğazda oluşturduğu yangısal (iltihabi) hastalık yanında nadiren görülen akut eklem romatizması ve akut glomerulonefrit gibi komplikasyonlara neden olabilir. Bu bakterilerin belirlenmesi ve tedavisi bu ciddi komplikasyonların önlenmesi açısından çok önemlidir.

Boğaz Enfeksiyonlarında ‘‘Boğaz Kültürü’’nün Yeri

Boğaz kültürleri boğazda hastalık etkeni bakterilerin özellikle ‘‘beta hemolitik streptokok’’ların belirlenmesinde en kolay ve ucuz yöntemdir. Viruslar bu kültürlerde üremez, dolayısıyla gösterilemezler.

Boğaz Kültürü Yapılmadan Tedavi Başlanırsa

Boğaz kültürünün yapılmasında amaç boğaz enfeksiyonu etkeninin AGBHS veya virütik olduğu ayırımının yapılmasıdır. Hekim, etken AGBHS ise antibiyotikle tedavi, virütikse antibiyotiksiz tedavi yoluna gidecektir. Boğaz enfeksiyonunda etken belirlenmeden antibiyotik verilmesi birçok halde gerekmediği halde antibiyotik kullanılmasına neden olmaktadır. Gereksiz antibiyotik kullanımının olumsuz etkileri son yıllarda giderek daha belirginleşmiştir. Bakterilerin antibiyotiklere direnç kazanması ve antibiyotik tedavisi gerekli olduğunda bakterilerin direnç kazanması nedeni ile antibiyotiklerin etkisiz kalması yanında antibiyotiklerin vücutta faydalı bakterileri öldürmesinin sakıncaları son yıllarda daha net ortaya çıkmıştır.

Beta Hemolitik Streptokokların Grup Ayırımı

Beta hemolitik streptokok bakterilerinin A, B, C ve G gibi grupları vardır. Bu gruplardan C ve G grupları boğazda ağrı nedeni olabilirler ancak komplikasyon yapmazlar. A grubu beta hemolitik streptokoklar ise hem boğazda ağrı hem de nadiren akut eklem romatizması ve böbreklerde glomerulonefrit gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilmektedirler.

Boğaz Kültürlerinde AGBHS (Beta) İzole Edilmesi Ne Anlama Gelir ?

Boğaz kültürlerinde AGBHS izole edilmesi boğazdaki hastalık etkeninin belirlenmesine yardımcı olur. Ancak AGBHS izolasyonu mutlaka hastalık olmasını gerektirmez. Bazı hallerde hastalık olmadan da boğazda AGBHS bakterileri bulunabilir. Özellikle okul çağındaki çocuklarda %35’ lere kadar varan asemptomatik taşıyıcılık görülebilmektedir.

Boğazda AGBHS (Beta) Bakterilerinin

Bulunması Tehlikeli midir?

Boğazda AGBHS bakterilerinin enfeksiyon meydana getirmesi ve uzun süre tedavi edilmeden kalması nadiren görülen akut romatizmal ateş, glomerulonefrit gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Ancak enfeksiyon oluşturmadan bulunması (taşıyıcılık) halinde kişiye bir zararı yoktur. AGBHS enfeksiyonlarının gecikmeden tedavi edilmesi halinde (Hastalık tablosunun ortaya çıkmasından itibaren 3-4 güne kadar bir gecikme) hiçbir risk oluşturmaz.

AGBHS (Beta) Enfeksiyonlarında Tedavi

AGBHS’ lara bağlı boğaz enfeksiyonlarında tedavide oral (ağızdan) veya enjektabl (Kalçadan iğne) şeklinde penisilin kullanılır. Ancak doktorla temasa geçmeden antibiyotiğe başlamak doğru değildir.

Korunma

Bütün üst solunum yolları enfeksiyonlarında olduğu gibi, korunmada en basit yol sık sık elleri yıkamaktır. Kalabalık yerlere girmekten kaçınmak, öksüren hapşıran kişilere yaklaşmamak, bu kişilerle sarılıp öpüşmemek ve dışarıda yemek yememek dikkat edilmesi gereken hususlar arasında sayılabilir.